Việc sửa đổi Luật Thanh tra nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong tổ chức và hoạt động thanh tra, nâng cao hiệu quả của công tác quản lý nhà nước, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Đây là quan điểm thống nhất được cả cơ quan trình và cơ quan thẩm tra báo cáo trước Quốc hội tại phiên làm việc tại hội trường trong sáng 26/5.
Theo tổng Thanh tra Chính phủ Đoàn Hồng Phong, dự thảo Luật kế thừa các quy định hiện hành về tổ chức các cơ quan thanh tra nhà nước và thiết kế mô hình các cơ quan thanh tra cho phù hợp với thực tiễn quản lý nhà nước của các bộ, ngành, địa phương. Các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính bao gồm Thanh tra Chính phủ, Thanh tra tỉnh, Thanh tra huyện.
Khi đề xuất chính sách xây dựng Luật Thanh tra (sửa đổi), cơ quan chủ trì soạn thảo đã đề xuất không tổ chức Thanh tra huyện. Tuy nhiên, quá trình xây dựng, hoàn thiện dự án Luật đã tiếp thu ý kiến, do đó, giữ nguyên quy định về Thanh tra huyện trong dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi). Để khắc phục những bất cập hiện nay trong tổ chức và hoạt động của Thanh tra huyện đã được chỉ ra trong Báo cáo tổng kết thi hành Luật Thanh tra, cần tăng cường về tổ chức, biên chế cho các cơ quan Thanh tra huyện nhằm đáp ứng các yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Thẩm tra dự thảo luật, Chủ nhiệm Uỷ ban pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban Pháp luật nhất trí sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra, việc sửa đổi Luật Thanh tra cũng là thực hiện nhiệm vụ lập pháp đã được đề ra tại Đề án Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
Về hệ thống cơ quan thanh tra theo cấp hành chính, Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với việc tổ chức các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính gồm Thanh tra Chính phủ và Thanh tra tỉnh; đồng thời, đề nghị bổ sung quy định về việc thành lập cơ quan thanh tra tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Về mô hình tổ chức Thanh tra huyện, Chủ nhiệm uỷ ban Pháp luật cho biết trong quá trình thảo luận còn có 02 loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất tán thành tiếp tục duy trì mô hình tổ chức Thanh tra huyện; Loại ý kiến thứ hai cho rằng cần nghiên cứu, có giải pháp đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra, theo đó không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện. Đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với loại ý kiến thứ nhất.
Về hệ thống cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực, Uỷ ban pháp luật cho rằng để có cơ sở kiểm soát chặt chẽ việc thành lập cơ quan thanh tra tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ chỉ trong trường hợp thực sự cần thiết, đề nghị nghiên cứu bổ sung, quy định rõ trong Luật các tiêu chí, điều kiện thành lập cơ quan thanh tra tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ.
