Tiếp tục Phiên họp thứ 11, sáng 12/5 dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi).
Theo Thường trực Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội, sau hơn 6 năm thi hành, nhiều quy định tại Nội quy kỳ họp Quốc hội không còn phù hợp với thực tiễn hoặc cần được bổ sung quy định mới để bảo đảm tính đồng bộ, khả thi. Nhiều cải tiến, đổi mới về công tác chuẩn bị, tiến hành kỳ họp và quy trình, thủ tục xem xét, quyết định các nội dung tại kỳ họp được thực hiện từ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XIV đến nay cần phải được ghi nhận chính thức trong Nội quy kỳ họp để áp dụng ổn định, thống nhất, hiệu quả.
Luật Tổ chức Quốc hội được sửa đổi, bổ sung một số điều năm 2020 và nhiều đạo luật khác đã sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến việc thực hiện một số chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội.
Việc sửa đổi Nội quy kỳ họp nhằm bảo đảm tăng cường tính dân chủ, pháp quyền, tính chủ động trong hoạt động của Quốc hội, tăng cường tính tranh luận trong các phiên họp, cuộc họp; phát huy trí tuệ, tinh thần đổi mới sáng tạo của đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, các cơ quan, tổ chức hữu quan; bảo đảm các quy trình, thủ tục làm việc của Quốc hội tại kỳ họp được xây dựng khoa học, chặt chẽ, logic, sát thực tiễn, khả thi, có tính chuyên nghiệp cao; tăng cường tính công khai, minh bạch trong các hoạt động của Quốc hội tại kỳ họp; đưa hoạt động của Quốc hội ngày càng gắn bó, gần gũi với nhân dân.
Trong quá trình thẩm tra của Thường trực Uỷ ban Pháp luật, có một số vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau như: thời hạn gửi hồ sơ tài liệu đến cơ quan thẩm tra; thời gian phát biểu của đại biểu tại phiên họp toàn thể và tăng cường vai trò của chủ tọa, người điều hành phiên họp; trách nhiệm trình, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo nghị quyết về nhân sự; trách nhiệm giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên họp tổ; trình tự xem xét, thông qua Nghị quyết thành lập Hội đồng Bầu cử quốc gia.
Nội quy kỳ họp cần thể hiện rõ định hướng về mở rộng dân chủ, đảm bảo pháp quyền
Thảo luận về dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi), các thành viên Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đã được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, trách nhiệm. Tuy nhiên, các ý kiến cũng chỉ ra, còn nhiều nội dung cần tiếp tục phải nghiên cứu, làm rõ thêm, nhất là đối với những định hướng lớn.
Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nhấn mạnh, việc sửa đổi Nội quy kỳ họp Quốc hội cần phải thuyết phục, theo hướng nâng cao chất lượng hoạt động của Quốc hội ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, mở rộng dân chủ, tăng tính pháp quyền. Dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi) hiện tại chưa thể hiện rõ các quan điểm, tư tưởng, định hướng lớn về mở rộng dân chủ, tăng tính pháp quyền trong thời gian tới như thế nào. Việc chuyển từ Quốc hội phát biểu sang Quốc hội thảo luận tiến tới Quốc hội tranh luận chưa đi vào căn cơ lý giải, chưa làm rõ được cách thức giải quyết.
Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý, một trong những điểm sửa đổi nội quy kỳ họp lần này là phải làm sao rút ngắn được thời gian diễn ra kỳ họp nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng kỳ họp.
Đồng tình với các ý kiến về thời gian phát biểu của đại biểu trên hội trường, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, quy định tối đa 7 phút là phù hợp để đại biểu diễn đạt được hết ý kiến. Tuy nhiên, có thể phân bổ sao cho các đại biểu Quốc hội của tất cả các địa phương đều được tham gia ít nhất một lần, đặc biệt là ở các phiên thảo luận về nội dung kinh tế - xã hội. Đối với các phiên thảo luận luật chuyên ngành, cần ưu tiên đại biểu chuyên trách.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, nội quy là quy định nội bộ kỳ họp, đảm bảo thực hiện đúng nguyên tắc: ngắn, dễ hiểu, dễ nhớ, biết mình phải làm gì. Chủ thể là nhóm đối tượng tham gia kỳ họp như: Đại biểu Quốc hội (trong đó có đại biểu chuyên trách và không chuyên trách); tổ đại biểu Quốc hội (trong đó có tổ trưởng, tổ viên); đoàn đại biểu Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội, Viện Nghiên cứu lập pháp, Ban Dân nguyện hay khách mời… Các đối tượng tham gia kỳ họp cần ưu tiên công việc của kỳ họp Quốc hội, của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, công việc của ủy ban mình công tác, tránh việc không tập trung trong quá trình diễn ra kỳ họp.
Nhiều ý kiến cho rằng vai trò điều hành của chủ toạ rất quan trọng, cần linh hoạt theo từng tình huống, từng chương trình. Chủ toạ có thể nhắc khi đại biểu phát biểu không đúng trọng tâm, có thái độ phát biểu chưa chuẩn mực, hoặc tuỳ từng trường hợp, quyết định một đại biểu có thể tham gia vấn đề trở lại, để tránh trùng lặp nội dung phát biểu hoặc cần thêm ý kiến tham vấn bổ sung.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Than Mẫn cho biết, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thống nhất, Hồ sơ dự thảo Nghị quyết ban hành Nội quy kỳ họp Quốc hội (sửa đổi) cần tiếp tục phải chỉnh lý, nếu đủ điều kiện mới trình xin ý kiến Quốc hội tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khoá 15.
Về thời gian phát biểu của đại biểu tại phiên họp toàn thể và tăng cường vai trò của chủ tọa - người điều hành phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất giữ quy định hiện hành về thời gian phát biểu tối đa của đại biểu Quốc hội tại phiên họp toàn thể của Quốc hội là không quá 7 phút và quy định một số tiêu chí để làm rõ trong trường hợp cần thiết, chủ tọa phiên họp có thể linh hoạt điều chỉnh thời gian phát biểu của đại biểu Quốc hội nhằm bảo đảm chất lượng, hiệu quả thảo luận.
Về trách nhiệm trình, tiếp thu, giải trình, chỉnh lý các dự thảo nghị quyết về nhân sự: tán thành quy định trách nhiệm trình và tiếp thu, chỉnh lý dự thảo nghị quyết về nhân sự là của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Về trách nhiệm giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội tại phiên họp tổ, tán thành việc nội quy hóa thực tiễn thi hành nội dung này nhưng cũng cần xác định rõ vai trò của cơ quan chủ trì thẩm tra trong quy trình này, bổ sung quy định bảo đảm bao quát các trường hợp tiếp thu, giải trình của các cơ quan trình dự án, dự thảo.
