Sau 30/4/1975, chiến tranh Việt Nam và Hoa Kỳ chính thức kết thúc. Tuy nhiên, đến 20 năm sau, với biết bao nỗ lực từ cả hai phía nhằm vượt qua khó khăn, cản trở, thậm chí là nghi ngại trong chính nội bộ từng quốc gia để tìm được tiếng nói chung, mối quan hệ giữa hai nước mới được bình thường hoá.
Trong suốt quá trình đó, bên cạnh những đóng góp của các chính trị gia, nhà ngoại giao và của nhân dân 2 nước, không thể không nhắc đến vai trò của những nhà văn, nhà thơ_những người tiên phong trong việc truyền bá văn hoá, tư tưởng để kéo dần khoảng cách, sự hiểu biết giữa 2 quốc gia.
Phát biểu tại buổi giao lưu nhân dịp kỷ niệm 27 năm ngày thiết lập quan hệ bình thường hoá giữa Việt Nam và Hoa Kỳ (11/7/1995 – 11/7/2022) được tổ chức tại Trường ĐH Văn Lang, nhà văn, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho rằng hiện cây cầu quan hệ Việt – Mỹ đã được xây dựng bền chắc, ngày càng mở rộng. Và chính những nhà thơ – nhà văn của hai dân tộc là những người đã xây nên trụ cầu đầu tiên. Thông qua ngòi bút của mình, họ đã phá bỏ hàng rào ngăn cách, để nhân dân 2 nước hiểu biết và xích lại gần nhau hơn.
Nhà văn, nhà thơ NGUYỄN QUANG THIỀU – Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam: "Những năm tháng xa xưa, khi hai nước còn chưa quan hệ, các nhà chính trị không đến được Mỹ, mà có đến được cũng trong một phạm vi rất hẹp. Các nhà ngoại giao cũng không làm gì được cả. Nhưng chỉ có nhà văn của hai nước đã xé tất cả những hàng rào, cách trở, biên giới nào đó và họ đến Mỹ, đến Việt Nam. Và chính họ là người cất lên tiếng nói về hoà bình đầu tiên."
Bên cạnh những tên tuổi trên văn đàn văn học Việt Nam thời bấy giờ như Lê Lựu, Nguyễn Khải, Nguyễn Quang Sáng, Hữu Thỉnh, Nguyễn Duy thì nhà văn Mỹ Kevin Bowen cùng các cộng sự của ông trong Trung tâm William Joiner - một tổ chức chuyên nghiên cứu hậu quả xã hội và chiến tranh thông qua các hoạt động văn học nghệ thuật là những người đã góp phần phá vỡ tảng băng trong mối quan hệ giữa hai nước sau chiến tranh.
GS, Nhà thơ NGUYỄN BÁ CHUNG – Viện William Joiner, Đại học Masachusetts: "Trải qua những khó khăn suốt mấy chục năm, ông vẫn mời các nhà văn nhà thơ VN sang. Dẫn những đoàn nhà văn, nhà thơ của Mỹ sang VN và mở chương trình dịch thuật. Cho tới nay, đã dịch được 20 tác phẩm, giới thiệu văn hóa VN tại xứ Mỹ”.
Nhà văn, nhà thơ NGUYỄN QUANG THIỂU – Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam: "Năm 2017, chính quyền Boston đã tôn vinh Kevin Bowen bằng "Kevin Bowen Day". Một trong 3 lý do được tôn vinh vì ông đã làm cho người Mỹ hiểu sâu sắc nền văn hoá của VN - một kẻ thù cũ. Nước Mỹ đã tôn vinh một người đã truyền bá văn hoá của kẻ thù vào đất nước mình."
Văn học đóng một vai trò hết sức quan trọng. Khép lại những trang bút hào hùng của cuộc chiến, những áng thi ca, văn chương lại tiếp tục chắp nối những nhịp cầu giao lưu văn hoá, xoá nhoà những biên giới của hận thù, để xây đắp tình hữu nghị giữa các quốc gia.
