Việt Nam được công nhận là một trong 16 quốc gia có mức độ đa dạng sinh học cao nhất thế giới với nhiều kiểu hệ sinh thái, các loài sinh vật, nhiều nguồn gen phong phú, đặc hữu, đặc biệt là các nguồn gen dược liệu v.v...Nhưng nước ta cũng là quốc gia thứ hai trong khu vực Đông Á về số lượng các loài bị đe dọa tuyệt chủng, nhiều gen dược liệu quý hiếm có nguy cơ biến trong tương lai.
Vườn Quốc gia Ba Vì là nơi có sự đa dạng rất cao về các loài dược liệu. Ở đây có đến 503 loài có giá trị dược liệu. Đặc biệt có 26 loài nằm trong sách đỏ VN. Số lượng các loài cây có giá trị dược liệu ở đây chiếm đến 22% so với các loài dược liệu trong cả nước. Thời gian qua, mặc dù Vườn quốc gia đã nỗ lực ngăn chặn, nhưng tình trạng suy thoái về đa dạng sinh học nguồn gen dược liệu quý vẫn tồn tại, một phần liên quan đến việc đồng bào vào rừng hái cây thuốc làm ảnh hưởng đến nguồn tài nguyên rừng.
Việc khai thác tận thu và không bền vững nguồn dược liệu trong tự nhiên ở nhiều nơi, nhiều địa phương sẽ dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng các nguồn gen dược liệu quý trên cả nước, làm suy giảm đa dạng sinh học tại Việt Nam.
Xây dựng và thí điểm Cơ chế chia sẻ lợi ích trong phát triển và khai thác cây dược liệu dưới tán rừng một cách bền vững là một trong những giải pháp đang được đề xuất nhằm bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu quý hiếm đang đứng trước nguy cơ cạn kiệt rất cao ở nước ta. Vậy có nên thí điểm thực hiện cơ chế này không? Đây cũng là vấn đề cần được quan tâm.
Cây thuốc nam sẽ có dược tính rất tốt khi phát triển dưới tán rừng ở trong rừng tự nhiên. Thực tế cho thấy khi nghề thuốc cổ truyền của người Dao ở Ba Vì phát triển, thì cũng có hiện tượng khai thác và sử dụng nguồn dược liệu ở trong rừng. Điều này dẫn đến mâu thuẫn giữa việc bảo vệ rừng, bảo tồn đa dạng sinh học với việc duy trì sinh kế của người dân sống dựa vào rừng. Vì vậy theo một số chuyên gia, nếu xây dựng được một cơ chế hài hoà giữa cả hai bên thì có thể bảo vệ rừng tốt hơn rất nhiều và đảm bảo ổn định sinh kế lâu dài cho người dân.
Để chia sẻ lợi ích giữa người dân địa phương và nguồn gen cây dược liệu dưới tán rừng đặc dụng thuộc phạm vi VQG cần phải có thí điểm trước, cần có sự đồng lòng, ghi nhớ các quyền hạn, trách nhiệm giữa các bên trong các hoạt động cùng đóng góp, chia sẻ lợi ích.
