Chánh án Toà án Nhân dân tối cao Nguyễn Hoà Bình: Chỗ dựa bất hủ là tuân thủ pháp luật

 Theo Toà án Nhân dân Tối cao, từ 1/7/2016 đến 1/7/2021, các toà án đã tiếp nhận tổng số hơn 72.800 đơn khiếu nại, tố cáo của công dân. 60% thuộc lĩnh vực tố tụng dân sự liên quan đến các vụ tranh chấp đất đai, thừa kế, tranh chấp hợp đồng, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại… Đây là những vụ án phức tạp nên quá trình xác minh, thu thập chứng cứ mất nhiều thời gian, tiến độ giải quyết vụ án bị chậm, khiến đương sự khiếu nại nhiều nơi. Toà án cũng tiếp hơn 482.400 luợt công dân, giải quyết hơn 62.100 đơn với hơn 86% nội dung liên quan đến lĩnh vực tư pháp. Các vụ án hành chính có xu hướng tăng, tính chất phức tạp, chủ yếu khiếu kiện các quyết định hành chính, hành vi hành chính trong quản lý đất đai, xây dựng…

Theo đoàn giám sát, khảo sát trực tiếp tại trụ sở tiếp công dân cho thấy cán bộ tiếp dân chỉ dừng lại ở việc nhận đơn, chưa có sự phân loại, chưa kết nối với các vụ chuyên môn của Toà án để theo dõi kết quả xử lý đơn. Tỷ lệ giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo còn thấp. Báo cáo cũng chưa chỉ rõ chính sách pháp luật nào còn bất cập, chưa phù hợp và kiến nghị, sửa đổi. Liên quan đến việc thụ lý, giải quyết các vụ án hành chính gặp nhiều khó khăn do liên quan đến vai trò của người bị kiện là người đứng đầu cơ quan hành chính, người đứng đầu các sở, ngành tham gia vào quá trình giải quyết vụ án… được các thành viên Đoàn giám sát quan tâm, cho ý kiến.

Ông BÙI VĂN XUYỀN, Nguyên Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội: Án Hành chính có mâu thuẫn là thủ trưởng các cơ quan hành chính không đến, có đơn xin vắng mặt, nhưng lại có báo cáo khác là: đương sự có đơn kéo dài làm cho thủ trưởng cơ quan hành chính không theo được các vụ..cần nói rõ thêm về nội dung này? 

Ông NGUYỄN HOÀ BÌNH, Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao: Hà Nội có 1.800 án hành chính một năm, nếu phải ra toà thì ngày nào cũng phải ra toà, đây là một thực tế, chứ không phải toà kéo dài đâu, chúng tôi đã tạo điều kiện cho chủ tịch, phó chủ tịch, dựa trên thực tế, chúng tôi đã xin ý kiến Quốc hội, và từ khi có Nghị quyết về xét xử trực tuyến, chúng tôi đã cho phép chủ tịch, phó chủ tịch được xét xử trực tuyến tại nơi làm việc. 

Trước thực trạng số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo tăng, nhiều truờng hợp kéo dài, gây áp lực lớn đến toà án nhân dân các cấp, đặc biệt là ở các thành phố lớn, một số thành viên đoàn giám sát đặt vấn đề giải pháp nâng cao chất lượng xét xử, năng lực của thẩm phán, cơ cấu phân bổ và bố trí nhân lực giữa toà án các cấp.

Ông TRỊNH XUÂN AN, Uỷ viên Thường trực Uỷ ban Quốc phòng, an ninh của Quốc hội: Nếu giảm biên chế cơ học 10%, nhất là đối với các thành phố lớn thì rất ảnh hưởng đến chất lượng. Dồn án Hành chính lên cấp tỉnh, toà huyện mà xử các đồng chí thủ trưởng cơ quan thì khó cho nên chuyển lên cấp tỉnh, chưa kể thủ trưởng uỷ quyền cho cấp dưới, cho nên cơ cấu phải xét xử như nào?

Về chất lượng xét xử, theo Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Tòa án đã được báo cáo trước Quốc hội trong năm qua là 1,05%. Tỷ lệ này ở dưới ngưỡng cho phép, thường tập trung vào án dân sự. Trong khi ở án dân sự, trách nhiệm xây dựng hồ sơ là do các bên cung cấp, dẫn đến nhiều trường hợp hồ sơ không trọn vẹn.

Ông NGUYỄN HOÀ BÌNH, Chánh án Toà án Nhân dân Tối cao: “Chỗ dựa bất hủ là tuân thủ pháp luật, trong các án dân sự mà xử sai, là lấy của người này đem cho người kia sai thì người ta kiện ngay, kiện tới trời luôn".

Một số ý kiến cũng đề nghị Toà án Nhân dân Tối cao làm rõ một số vấn đề về thời hạn trong Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ luật tố tùng hình sự và Bộ luật tố tụng hành chính có liên quan đến giải quyết khiếu nại, tố cáo. Việc đổi mới hoạt động tiếp công dân của ngành toà án để đáp ứng được yêu cầu hiện nay.