Vi phạm bản quyền tại làng nghề: Khó kiểm soát

Chế tài xử lý việc xâm phạm quyền tác giả đã có. Cụ thể, theo Nghị định số 131 của Chính phủ ngày 16/10/2013 được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định số 28 ngày 20/3/2017, mức xử phạt vi phạm cao nhất là 250 triệu đồng đối với cá nhân vi phạm, 500 triệu đồng đối với tổ chức vi phạm. Tuy nhiên, vì lợi nhuận, vi phạm bản quyền tại các làng nghề thủ công vẫn diễn ra khá phổ biến và khó kiểm soát.

Ngày xưa, tại hầu hết các làng nghề, việc học và cùng nhau sản xuất những mẫu bán chạy là chuyện bình thường. Thế nhưng, ngày nay, thị trường trong nước và thế giới đã bước qua giai đoạn cạnh tranh bằng giá cả, chất lượng mà thêm vào đó là cạnh tranh bằng sự khác biệt. Do vậy, việc sáng tạo, thiết kế mẫu mới được coi là yếu tố tiên quyết cho sự phát triển của mỗi làng nghề, mỗi nghệ nhân.

Tuy nhiên, nghề gốm có đặc thù là không phải nghề làm ra các sản phẩm có độ chính xác cao nên dù có đăng ký bản quyền kiểu dáng công nghiệp thì cũng khó quản lý, kiểm soát được việc sao chép, bắt chước của người khác. Những năm gần đây, tại làng nghề Bát Tràng, bên cạnh chuyện sản phẩm không rõ nguồn gốc được bày bán tràn lan, lấn át thị phần của gốm sứ truyền thống, còn có nạn bắt chước mẫu mã sản phẩm. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến các nghệ nhân dày công trong sáng tạo. 

Tạo ra được những mẫu sản phẩm mới, được người tiêu dùng yêu thích đã khó, bảo vệ được tác quyền còn khó hơn. Nhiều làng nghề thủ công mỹ nghệ đang tìm cách tự bảo vệ mình và tìm kiếm sự hậu thuẫn từ phía các hiệp hội ngành nghề và người mua.

Trước thực trạng vi phạm quyền tác giả thiết kế sản phẩm thủ công mỹ nghệ, nhất là đối với gốm sứ, Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành, trong đó "hình thành văn hóa sở hữu trí tuệ trong xã hội"; "phát triển hệ thống sở hữu trí tuệ đồng bộ, hiệu quả ở tất cả các khâu sáng tạo, xác lập, khai thác và bảo vệ, thực thi quyền sở hữu trí tuệ, tạo môi trường khuyến khích đổi mới sáng tạo…..” là những nội dung được chú trọng triển khai. 

Việt Hòa -

Ninh Tùng