Chúng ta đang chứng kiến một nghịch lý: trong những ngày nắng nóng kỉ lục này, tình trạng thiếu điện diễn ra trên diện rộng, giá cả đắt đỏ nhưng nguồn điện tái tạo (như điện gió, điện mặt trời) vẫn phải giảm phát. Thực tế, do mạng lưới truyền tải điện không đáp ứng được việc giải tỏa công suất nên mỗi năm nước ta có hàng tỷ kWh điện bị cắt bỏ đi, đây là một lãng phí rất lớn cho xã hội.
Nắng nóng…cắt điện luân phiên…đó là tình cảnh chung của người dân Hà Nội và một số tỉnh miền Bắc những ngày qua. Nguyên nhân được lí giải là do thiếu nguồn điện và không đảm bảo phụ tải khi nhu cầu sử dụng tăng đột biến, dù mới chỉ vào đầu hè.
Ấy vậy nhưng, thời gian qua, những trang trại điện gió này lại bắt buộc phải giảm phát tới 30-40% công suất chỉ vì hệ thống lưới điện truyền tải chưa đáp ứng được nhu cầu giải phóng công suất các dự án.
Đây là cụm trang trại điện gió trên bờ có quy mô lớn nhất ở nước ta hiện nay, với tổng công suất lắp đặt là 252 MW. Theo thiết kế, sẽ sản xuất 648 triệu kWh điện năng lượng sạch, nhưng thực tế, trong quá trình vận hành, cụm trang trại này cũng chỉ có thể phát lên lưới khoảng 50% tổng công suất.
Theo EVN, chỉ tính riêng năm 2021, sản lượng điện không khai thác được của các nguồn năng lượng tái tạo lên đến 1,68 tỷ kWh (trong đó, tiết giảm 1,25 tỷ kWh điện mặt trời và 430 triệu kWh điện gió, tương đương khoảng 7 - 9% sản lượng khả dụng các nguồn điện này).
Theo Quy hoạch Điện VIII, tổng nhu cầu vốn đầu tư cho lưới điện truyền tải là khoảng 14,9 tỷ USD, tương đương 1 năm khoảng 1,5 tỷ USD. Đầu tư hạ tầng truyền tải để giải tỏa hết công suất cho các dự án điện và bắt kịp tiến độ xây dựng nhà máy điện mới là thách thức lớn đặt ra và sự có mặt của tư nhân được kỳ vọng sẽ giúp phá bỏ điểm nghẽn. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn nhiều vướng mắc.
Giải quyết hạ tầng lưới điện mới giải quyết được nghịch lý thiếu điện nhưng vẫn đang phải bỏ phí nguồn điện tái tạo. Nếu hạ tầng không đáp ứng kịp với sự tăng trưởng của nguồn điện này trong tương lai, con số thiệt hại và lãng phí đối với nhà nước, doanh nghiệp sẽ vô cùng lớn.
