Thẩm tra dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban Pháp luật nhất trí sự cần thiết sửa đổi toàn diện Luật Thanh tra, việc sửa đổi Luật Thanh tra cũng là thực hiện nhiệm vụ lập pháp đã được đề ra tại Đề án Định hướng chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.
Ủy ban Pháp luật cơ bản nhất trí với việc tổ chức các cơ quan thanh tra theo cấp hành chính gồm thanh tra Chính phủ và thanh tra tỉnh; đồng thời, đề nghị bổ sung quy định về việc thành lập cơ quan thanh tra tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Về mô hình tổ chức thanh tra huyện, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật cho biết trong quá trình thảo luận còn có 2 loại ý kiến: Loại ý kiến thứ nhất tán thành tiếp tục duy trì mô hình tổ chức thanh tra huyện; Loại ý kiến thứ hai cho rằng cần nghiên cứu, có giải pháp đổi mới mạnh mẽ tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra, theo đó không tổ chức cơ quan thanh tra cấp huyện. Đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật tán thành với loại ý kiến thứ nhất.
Về hệ thống cơ quan thanh tra theo ngành, lĩnh vực, Uỷ ban Pháp luật cho rằng để có cơ sở kiểm soát chặt chẽ việc thành lập cơ quan thanh tra tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ chỉ trong trường hợp thực sự cần thiết, đề nghị nghiên cứu bổ sung, quy định rõ trong Luật các tiêu chí, điều kiện thành lập cơ quan thanh tra tại Tổng cục, Cục thuộc Bộ.
Về nhiệm vụ của thanh tra Bộ và thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ: đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật đề nghị chỉ quy định một đầu mối thực hiện thanh tra chuyên ngành tại Bộ. Theo đó, trường hợp Tổng cục, Cục thuộc Bộ thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành thì không giao thanh tra Bộ thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đối với lĩnh vực đó để phân định rõ trách nhiệm, khắc phục tình trạng chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động của các cơ quan thanh tra, bảo đảm tinh gọn bộ máy và thực hiện đúng nguyên tắc “một việc chỉ giao cho một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính”. Một số ý kiến nhất trí với quy định của dự thảo Luật là thanh tra Bộ thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành đối với tất cả các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của Bộ; những chồng chéo (nếu có) trong việc thực hiện nhiệm vụ thanh tra giữa thanh tra Bộ và thanh tra Tổng cục, Cục thuộc Bộ sẽ được khắc phục ngay từ giai đoạn xây dựng, ban hành kế hoạch thanh tra.
Về việc thành lập cơ quan thanh tra để thực hiện thanh tra chuyên ngành tại cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác của Nhà nước. Ủy ban Pháp luật đề nghị nghiên cứu quy định cụ thể trong Luật tiêu chí thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành tại các cơ quan thuộc Chính phủ và cơ quan khác của Nhà nước làm cơ sở để Chính phủ xem xét, quyết định, trong đó cần xác định tiêu chí quan trọng nhất là cơ quan đó được pháp luật giao thực hiện một số nhiệm vụ quản lý nhà nước chuyên ngành.
Ủy ban Pháp luật tán thành với quy định của dự thảo Luật về việc không tiếp tục quy định hình thức thanh tra thường xuyên nhằm phân định rõ giữa hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm tra, góp phần khắc phục hạn chế đã được chỉ ra qua tổng kết về tình trạng “chồng chéo, trùng lặp” dẫn đến lạm dụng, khó phân biệt giữa thanh tra và kiểm tra.
