Ở xã Tô Múa, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La có hàng nghìn cây chè Shan Tuyết cổ thụ có tuổi đời hàng trăm năm, trong đó có hàng trăm cây đủ điều kiện để công nhận cây di sản. Mới đây, Hội đồng cây Di sản Việt Nam đã có những khảo sát, đánh giá để đưa Chè Shan tuyết ở Vân Hồ vào danh mục “Cây di sản Việt Nam”.
Cũng như nhiều hộ dân khác trên địa bàn xã Tô Múa, huyện Vân Hồ, gia đình ông Sơn được các thế hệ ông cha để dành cho khoảng hơn100 cây chè cổ. Lâu nay gia đình ông Sơn vẫn thu hái những cây chè này như mọi cây chè bình thường khác, chủ yếu để gia đình dùng hoặc biếu người thân bạn bè. Bản thân ông Sơn cũng chưa đánh giá hết được giá trị của những cây chè quý này.
Ông HÀ VĂN SƠN - Bản Pàn Ngùa, xã Tô Múa, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La: “Ông tôi trồng cách đây khoảng 200 năm. Riêng vườn chè của nhà tôi đây có khoảng trên 100 gốc. Hiện tại gia đình, mấy anh em tôi đang sở hữu, chăm sóc”
Mới đây, Hội đồng cây Di sản Việt Nam đã trực tiếp đến vùng đất Tô Múa để khảo sát, đánh giá và lựa chọn những cây chè cổ thụ đủ điều kiện công nhận cây di sản Việt Nam. Trong khoảng trên 2000 cây chè cổ thụ của địa phương này, Hội đồng Cây Di sản Việt Nam đã lựa chọn 105 cây đủ điều kiện công nhận cây di sản. Số cây còn lại được cũng được đưa vào tổng thể vùng cây chè cổ thụ cần được gìn giữ bảo tồn.
Ông LÊ HUY CƯỜNG - Trưởng ban kỹ thuật Hội đồng Cây Di sản Việt Nam: “Đây là vùng chè thứ 6-7 tôi đã đến khảo sát rồi. Nói chung tất cả các vùng chè cổ, cây cổ thụ đều đẹp cả. Rất xứng đáng để mình tôn vinh nó là cây di sản Việt Nam. Đây là cả một quần thể rất đẹp. Tất cả những nơi được công nhận là quần thể chè di sản đều là những điểm du lịch rất có giá trị. Ngoài thu hoạc búp chè ra, chúng ta còn phát triển du lịch. Đây là du lịch sinh thái để mọi người có thể đến chiêm ngưỡng những cây chè cổ này.”
Theo đánh giá của các nhà khoa học, giống chè cổ thụ chè trên mảnh đất Tô Múa, Vân Hồ là giống chè Shan Tuyết có nguồn gốc từ Trung Quốc. Chè được trồng trên các vùng núi cao khoảng 1500m so với mặt nước biển. Chè càng lâu năm thì càng có giá trị đối với sức khỏe con người. Lâu nay, người dân Tô Múa chỉ quen với việc thu hái, sao, ủ ướp theo kiểu thủ công. Nay thì địa phương này đã có nhà máy chế biến và đang hướng tới sản xuất sạch, mang lại giá trị kinh tế cao.
Ông BÙI XUÂN HỒNG - Phó Chủ tịch HĐQT Công ty chè Hưng Phát: “Chúng tôi chế biến những cây chè đấy để cho tất cả các nơi đều biết đến. Vì cây chè này chúng biết có giá trị rất tốt. Có thể làm Hồng Trà; Bạch Trà hoặc Trà Shan Tuyết cổ thụ. Chúng tôi nhìn thấy tiềm năng của cây chè này sẽ đem lại hiệu quả kinh tế lợi nhuận cho bà con địa phương”.
Ông THÁI BÁ SINH - Trưởng phòng NN &PTNT huyện Vân Hồ tỉnh Sơn La: “Đây được coi là sản phẩm chè đặc trưng, đặc sản của huyện Vân Hồ. Tới đây Phòng NN &PTNT huyện tiếp tục tham mưu nhân rộng cũng như bảo vệ để có thể sản phẩm này được sản xuất ra tạo sản phẩm OCOP của huyện Vân Hồ. Tiếp nữa là tạo ra quần thể để giới thiệu cho mọi du khách trên địa bàn trong và ngoài tỉnh đến tham quan, thưởng thức sản phẩm đặc trưng của vùng chè cổ thụ này”.
Bảo tồn cây xanh nói chung và cây di sản nói riêng là chủ trương có ý nghĩa không những đối với chiến lược bảo tồn phát triển bền vững đa dạng sinh học của Việt Nam mà còn có ý nghĩa khơi dậy lòng trân quý thiên nhiên của cả cộng đồng. Người dân Tô Múa, Vân Hồ đang kỳ vọng với những cây chè cổ thụ của ông cha để lại, trong tương lai sẽ góp phần làm giàu đẹp cho mảnh đất quê hương này.
