Từ tháng 10 năm 2017, Việt Nam đã bị Uỷ ban châu Âu (EC) cảnh cáo thẻ vàng vì không tuân thủ Quy định chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU). Sau 5 năm bị “tuýt còi”, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để gỡ thẻ vàng nhưng quá trình thực thi tại một số địa phương còn nhiều hạn chế.
Dự kiến cuối tháng 10 tới, đoàn công tác của Ủy ban châu Âu (EC) sẽ sang kiểm tra tình hình thực tế. Đây là cơ hội để Việt Nam gỡ thẻ vàng cũng như khẳng định những cam kết trong phát triển nghề cá bền vững, có trách nhiệm và hội nhập quốc tế. Dù vậy để gỡ thẻ vàng là điều không hề dễ dàng.
Cà Mau là một trong những tỉnh nỗ lực hoàn thành lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho hơn 1.500 tàu cá thuộc diện bắt buộc, tuy nhiên, tính từ đầu năm đến nay có hàng nghìn lượt tàu bị mất kết nối. Cá biệt có trường hợp mất kết nối với hệ thống giám sát đến vài chục lần trong cùng một chuyến biển. Có trường hợp đã bị phạt tiền trên 1,4 tỷ đồng, tịch thu tang vật và phương tiện vào giữa tháng 9 vừa qua và một trong những lỗi vi phạm đáng tiếc là chủ tàu tháo thiết bị giám sát hành trình.
Ông DỊP HỒNG KỲ - Thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau: "Trước tiên thì mình vi phạm thì mình sai thì mình đã thấy. Thứ hai là cũng an tâm khi lắp cái máy này nếu mà tàu của mình vượt ra hải phận Việt Nam thì mình sẽ báo cho thuyền trưởng liền."
Không chỉ bị xử phạt hành chính, những tàu cá ngắt kết nối thiết bị giám sát hành trình sẽ có khả năng bị liệt vào danh sách có nguy cơ xâm phạm vùng biển nước ngoài. Như tàu cá này sau nhiều ngày ngắt thiết bị giám sát đã bị lực lượng biên phòng Quảng Ngãi kiểm tra ngay khi cập cảng Sa Huỳnh. Nguyên do thuyền trưởng đưa ra là chưa đóng phí thuê bao nên bị ngắt tín hiệu kết nối.
Ngư dân TRẦN GIÀN - Thuyền trưởng tàu QNg-98729TS: “Sau việc này thì đi làm phải mở máy lên để các anh kiểm soát chứ giờ làm sao.”
Nhận định của Tổng cục Thủy sản, sau 5 năm, về cơ bản khung pháp lý của nước ta tương đối hoàn thiện. Số lượng tàu cá vi phạm các quy định khai thác giảm đáng kể. Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu (EC) khẳng định nếu không ngăn chặn, chấm dứt được tình trạng tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài sẽ không gỡ cảnh báo “thẻ vàng”, thậm chí là nguy cơ “thẻ đỏ” hiện hữu.
Ông NGUYỄN QUANG HÙNG - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy sản, Bộ NN&PTNT: “Nếu chúng ta không quyết liệt, nguy cơ thẻ đỏ rất lớn. Khi thẻ đỏ thì tất cả mặt hàng thủy sản khai thác của chúng ta bị cấm xuất khẩu sang thị trường châu Âu, khi đó chúng ta sẽ thiệt hại lớn về kinh tế, uy tín vị thế của thủy sản nước ta bị ảnh hưởng.”
Theo Tổng cục Thủy sản, năng lực thực thi pháp luật, kiểm tra, kiểm soát đã chuyển biến tích cực nhưng tình trạng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn. Từ đầu năm đến nay, các địa phương tiếp tục phát hiện 62 vụ, 85 tàu, với 704 ngư dân vi phạm. Nếu tiếp tục, đây sẽ là một trong những rào cản lớn cho nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của nước ta.
