Cấp sắc là nghi thức tín ngưỡng đặc trưng của dân tộc Dao, Mộc Châu. Đối với người đàn ông Dao đều trải qua lễ cấp sắc, nghi lễ đánh dấu sự trưởng thành, thừa nhận của cộng đồng về người được cấp sắc. Người thụ lễ được đặt pháp danh - tên âm, học giáo lý về đạo đức, nhân sinh quan. Sau đó, người đàn ông Dao được công nhận là con cháu Bàn Vương , cấp âm binh, trao quyền làm thầy, thờ cúng.
Hôm nay bản Suối Khem rộn ràng tiếng múa chuông, tiếng cười nói. Gia đình anh Lý Đức Trọng tổ chức lễ Cấp sắc, hay còn gọi là lễ đặt tên cho con trai. Lễ cấp sắc của người Dao Tiền thường được tổ chức vào thời điểm lúc nông nhàn (tháng 12 hoặc tháng 1, 2 âm lịch hàng năm). Cả bản đến giúp hành lễ và mở hội cho cộng đồng ngay tại nhà gia chủ. Khi con trai từ 12 đến 16 tuổi trở lên, chưa lập gia đình sẽ được tổ chức lễ cấp sắc, chính thức đặt tên và công nhận sự trưởng thành cho chàng trai. Chuẩn bị cho lễ cấp sắc, gia đình người thụ lễ phải chuẩn bị khá công phu gồm: Gạo, thịt, rượu, quần áo, tranh thờ, nhạc cụ truyền thống… việc tổ chức to hay nhỏ, dài hay ngắn phụ thuộc vào điều kiện kinh tế của mỗi gia đình.
PV Ông ĐẶNG QUYẾT TIẾN
Bản Suối Khem, Phiêng Luông, Mộc Châu, Sơn La
“Lễ cấp sắc của dt Dao từ xa xưa truyền lại. Nam giới từ 9 tuổi trở len phải đặt tên. Nếu nhỏ không có đk làm thì lớn lên, về già cũng phải làm. Mình không làm là sẽ ngắn cản con cháu không được làm nên bắt buộc bố phỉa làm cho con, rồi các cháu, thứ tự phải làm”
Quá trình thực hành lễ cấp sắc, thầy cúng sử dụng một số nhạc cụ, đạo cụ trong một số nghi lễ nhất định. Ngoài trang phục của thầy cúng và con thầy, trong lễ cấp sắc không thể thiếu tranh thờ, sách cúng, vải trắng, thanh âm dương, dấu gỗ, tích trượng, đèn, nến. Nhạc cụ gồm có trống, thanh la, nạo bạt, chiêng, tù và, chuông. Trình tự của nghi Lễ cấp sắc của người Dao Tiền ở Mộc Châu gồm: Gia đình người được cấp sắc làm Lễ nhận thầy cả và thầy hai, trong đó thầy cả làm lễ cấp đèn, cấp hương cho người được cấp sắc. Sau đó, cả hai thầy làm lễ cấp đèn cho người được cấp sắc. Thầy cả đứng trước ban thờ tổ tiên và thần linh cầu phù hộ và xin đưa thần linh đến nhà người thụ lễ để làm Lễ cấp sắc, xin được lấy tên cho người được cấp sắc, đặt tên xong thầy cả làm lễ cấp phép cho người cấp sắc.
PV: Ông ĐẶNG QUYẾT TIẾN - Bản Suối Khem, Phiêng Luông, Mộc Châu, Sơn La
“Các bài cúng chủ yếu mong sao cho cháu nó trưởng thành, làm người lớn, biết anh em họ hàng, bố mẹ, học tập, theo chính sách PL của nhà nước, theo tôn ti của dân tộc mình”
Thông qua nghi lễ cấp sắc, cộng đồng dân tộc Dao đề cao tính giáo dục luân thường đạo lý truyền thống đối với nam thanh niên Dao. Các thành viên trong mỗi dòng họ, mỗi cộng đồng Dao có dịp nghe lại lịch sử của gia đình, dòng tộc, hiểu hơn về nguồn cội, ghi nhớ công ơn tổ tiên, cha ông từ đó tự điều chỉnh mình, sống sao cho xứng đáng với tổ tiên, dòng tộc.
PV Anh LÝ ĐỨC TRỌNG
Bản Suối Khem, Phiêng Luông, Mộc Châu, Sơn La
Dịch tiếng Dao: “Hôm nay tôi làm Lễ Cấp sắc cho con trai tôi, để từ nay con tôi có tên trong dòng họ, con tôi có thể hoà nhập với cộng đồng. Qua lễ Cấp sắc này mong muốn cho con khoẻ mạnh hơn, giỏi giang hơn”
Tại lễ cấp sắc có phần Lễ và phần hội, được tổ chức đan xen. Nếu như phần Lễ nghiêm trang, trang trọng, thì phần hội lại sôi động, vui tươi. Tất cả mọi người trong bản, từ cụ già đến thanh niên và các em nhỏ, ai có mặt đều hoà mình vào điệu múa Dao tiền, hoà trong tiếng trống tiếng chiêng, tiếng những quả chuông lắc ở tay rất nhịp nhàng.
PV: Em LÝ PHÚC ANH
Bản Suối Khem, Phiêng Luông, Mộc Châu, Sơn La
“Hôm nay ông bà tỏ chức lễ đặt tên, cháu rất vui, cháu mong là cháu sẽ trưởng thành và học giỏi hơn , cháu hứa sẽ giữ gìn bản sắc VH của dân tộc ạ”
Lễ cấp sắc luôn được người Dao Tiền ở Mộc Châu gìn giữ, phát huy và đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể năm 2016. Qua đó phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, đồng thời tạo động lực để phát triển đời sống kinh tế, xã hội, ổn định chính trị, an ninh quốc phòng vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
PV ông LÝ VĂN VINH
Phó GĐ Trung tâm TT-VH huyện Mộc Châu, Sơn La
“Hiện nay TTVH huyện Mộc Châu, huyện Mộc châu đang tuyên truyền cho bà con biết. Đặc biệt TTVH mở những lớp truyền dạy về lễ cấp sắc, tuyên truyền giói thiệu về bản sắc VH của lễ cấp sắc để mọi người biết đến”
Khi Tết đến xuân về, trên khắp bản làng của đồng bào Dao Tiền ở cao nguyên Mộc Châu lại vang lên điệu múa chuông rộn ràng của Lễ Câp Sắc. Sự vui nhộn của điệu múa là lời mời gọi du khách gần xa đến đây để tìm hiểu về đời sống văn hóa vô cùng phong phú của cộng đồng người Dao tiền ở Mộc Châu.
