Nếu bảo tàng truyền thống là những công trình kiến trúc khép kín, đầy ắp những hiện vật và bộ sưu tập cùng các tủ, bục trưng bày để lưu giữ và kể các câu chuyện ký ức thì bảo tàng sinh thái là không gian mở rộng lớn nơi cộng đồng, chủ thể văn hoá trực tiếp thể hiện, giới thiệu sinh động đời sống tinh thần, vật chất và tổ tiên của họ trong lịch sử thích ứng để tồn tại với điều kiện tự nhiên tại chỗ
Đây là mô hình bảo tồn di sản mới được đưa ra trong kế hoạch triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030. Xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai cũng đang định hướng để xây dựng mô hình bảo tàng sinh thái nhằm bảo tồn các giá trị văn hoá dân tộc Tày ở nơi đây.
Xuất phát từ cuộc sống lao động, người Tày ở xã Nghĩa Đô đã sáng tạo ra rất nhiều sản phẩm đặc trưng về đan lát, dệt thổ cẩm, đồng thời cũng còn lưu giữ rất nhiều ngôi nhà sàn cổ. Những nghề truyền thống đang được tiếp nối truyền dạy và khôi phục thành những làng nghề để đón du khách về trải nghiệm.
Chị HOÀNG THỊ SÁO, bản Nà Khương, xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai: “Tôi cũng mong muốn bản sắc dân tộc của chúng tôi lúc nào cũng được giữ gìn, bảo tồn. Mong muốn sau này, khách du lịch vừa thưởng thức cách đan lát vừa trau dồi những kiến thức về bản sắc dân tộc”.
Ông LƯƠNG CAO THẾ, Phó Chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô, huyện Bảo Yên, tỉnh Lào Cai: “Xã đã rà soát và định hướng Nghĩa Đô có những hội tụ để phát triển du lịch bản sắc dân tộc người Tày, thứ hai là giữ được 90% nhà sàn truyền thống người Tày các cụ để lại.”
Cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, nền văn hóa đậm đà bản sắc như văn hóa ẩm thực từ các sản vật địa phương, các làn điệu dân ca, trò chơi dân gian… là tiền đề giúp cho địa phương này xây dựng và phát triển bảo tàng sinh thái.
Ông NGUYỄN ANH CHUYÊN, Bí thư Huyện uỷ Bảo Yên, tỉnh Lào Cai: “Đây là vùng đất có hội tụ nhiều nét đặc trưng có sự khác biệt, một xã chiếm 98% dân tộc Tày và lưu giữ nhiều nét truyền thống văn hóa lâu đời. Đây là bảo tàng sống nên huyện đã có nghị quyết chuyên đề để chỉ đạo việc bảo tồn di sản văn hoá.”
Mô hình Bảo tàng sinh thái ở Nghĩa Đô sẽ có bảo tàng trung tâm, các khu dân cư giữ nguyên nếp sống của người bản địa. Khách đến tham quan có thể tiếp xúc thật với các giá trị di sản. Các di sản này đều có những câu chuyện lịch sử được người dân địa phương lưu truyền từ đời này qua đời khác.
