Phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo là một trong các đột phá chiến lược được nhấn mạnh tại các dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng lần thứ XIII. Vì vậy, việc đổi mới tư duy, cơ chế, chính sách để khoa học và công nghệ trở thành khâu đột phá đưa đất nước phát triển mạnh mẽ cần tiếp tục được hoàn thiện để dẫn dắt nền kinh tế nước ta phát triển nhanh và bền vững.
Với tầm quan trọng chiến lược của Khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, một mạng lưới hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trên toàn quốc đã được hình thành có hệ thống từ trung ương đến địa phương. Trong giai đoạn 2021-2026, mục tiêu là xây dựng hệ sinh thái sáng tạo “mở” với sự liên kết, đồng hành và “đặt hàng” của các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn, tổng công ty để quá trình đổi mới sáng tạo sẽ tạo sản phẩm, dịch vụ mới, cải tiến quy trình, dây chuyền sản xuất kinh doanh, cải tiến về mặt con người và hơn nữa là đổi mới về tư duy duy, mô hình kinh doanh, tiếp cận nhanh với tốc độ phát triển của cuộc cách mạng 4.0 hiện nay. Nhưng để thực hiện được mục tiêu này rất cần sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành tiếp tục tháo gỡ rào cản, vướng mắc, tạo điều kiện về môi trường pháp lý để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo mở.
Nhân kỷ niệm ngày khoa học và công nghệ Việt Nam 18/5, Chương trình Đối thoại chính sách hôm nay các vị khách mời trao đổi giải pháp làm thế nào để thúc đẩy phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo “mở” đẩy nhanh quá trình phục hồi phát triển kinh tế.
Tham gia buổi đối thoại có:
Tiến sĩ Phạm Hồng Quất - Cục trưởng Cục Thị trường và Khoa học Công nghệ;
Giáo sư - Viện sĩ Nguyễn Quốc Sỹ - Viện trưởng Viện Công nghệ VinIT
Tiến sĩ - Bác sĩ Hoàng Thị Bạch Dương - Trưởng làng công nghệ Y tế và Giải pháp sáng tạo trong chăm sóc sức khoẻ.
Mời quý vị và các bạn theo dõi nội dung chi tiết cuộc đối thoại trên kênh Truyền hình Quốc hội Việt Nam hoặc website quochoitv.vn
Năm 2021, hơn 1,3 tỷ USD đã được ghi nhận đầu tư cho các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam, cao nhất từ trước tới nay. Một mạng lưới hỗ trợ và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam và mạng lưới các hội trí thức kiều bào hỗ trợ đổi mới sáng tạo và thương mại hóa công nghệ đã được thiết lập. Đây là những tiền đề quan trọng để mở rộng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo quốc gia, kết nối ngày càng hiệu quả hơn với các hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo khác trong khu vực và thế giới. Đại dịch covid 19 đang tạo ra nhu cầu cấp thiết về đổi mới sáng tạo, liên kết hợp tác và ứng dụng KH&CN. Đây là giai đoạn cần thay đổi cách tiếp cận mới, tư duy mới về xây dựng và phát triển một hệ sinh thái mở, thúc đẩy “liên kết”. Trong đó, các doanh nghiệp lớn, các tập đoàn, tổng công ty, các cơ quan nhà nước phải là những người “đặt hàng” cho đội ngũ những người khởi nghiệp. Điều cần thiết là tháo gỡ những điểm nghẽn về cơ chế chính sách , tạo thêm động lực để đẩy nhanh quá trình đổi mới sáng tạo, thích ứng với sự phát triển trong tương lai. Đây cũng là nhiệm vụ trọng tâm mà Bộ Khoa học Công nghệ đặt ra trong giai đoạn 2021-2025.
VƯỚNG MẮC CƠ CHẾ TÀI CHÍNH CHI CHO PHÁT TRIỂN KHCN ĐỔI MỚI SÁNG TẠO
TECHFEST 2021 đã ghi nhận sự lớn mạnh của cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia với 3000 các doanh nghiệp startup và hệ sinh thái theo mô hình 16 làng công nghệ trong các lĩnh vực, Hiện vốn đầu tư vẫn đổ vào các dự án startup, đặc biệt trong lĩnh vực y tế, giáo dục, dịch vụ tài chính, đổi mới sáng tạo.
Bà TẠ THỊ VÂN ANH, Đồng trưởng làng Y tế - Nhà sáng lập, CT HĐQT ISOFH: “Làng công nghệ mới tại TECHFEST 2021 cũng giới thiệu nhiều công nghệ mới tối ưu, ứng dụng trong đời sống đã là minh chứng cho phong trào phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đang lan toả rộng khắp các ngành, lĩnh vực. Tuy nhiên, một cản trở lớn nhất nhiều nghiệp startup khó khăn về nguồn vốn, kinh nghiệm quản trị, điều hành, nên ý tưởng sáng tạo khó được thương mại hoá, thiếu tính hiệu quả. Trong đó, hiện nay Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như Nghị định dưới luật chưa quy định cụ thể về hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo nên nhiều doanh nghiệp startup chọn mở công ty ở nước ngoài để dễ gọi vốn.”
Ông BÙI ĐỨC LONG, CTHĐ Quản trị, Tổng giám đốc Vicoland Group: “Bất cập khác được ghi nhận đó là việc doanh nghiệp không thể chi được Quỹ phát triển khoa học công nghệ tại doanh nghiệp. Hiện có đến hơn 22.000 tỷ đồng, tương đương 1 tỷ USD tiền trích lập thông qua các Quỹ phát triển khoa học và công nghệ tại doanh nghiệp, không thể giải ngân và nhiều doanh nghiệp phải tiến hành hoàn nhập Quỹ. Điều này cho thấy quy định pháp lý để dành nguồn lực cho khoa học công nghệ chưa theo kịp với nhu cầu đổi mới công nghệ của thị trường.”
Hệ sinh thái khởi nghiệp của Việt Nam đang trong giai đoạn "vàng" và nhận được sự quan tâm rất lớn của giới đầu tư trong và ngoài nước. Chính vì vậy, cần sự liên kết chặt chẽ giữa chính phủ, tập đoàn, tổ chức xã hội, viện, trường và startup nhằm hội tụ nguồn lực để tiến xa hơn trong giai đoạn thuận lợi này. Đổi mới sáng tạo "mở" không còn là sự lựa chọn mà trở thành yếu tố then chốt của doanh nghiệp và các tập đoàn, gắn liền với chiến lược của doanh nghiệp, không chỉ giúp giải quyết bài toán kinh doanh mà sẽ là giải pháp thiết thực cho công cuộc phục hồi và phát triển kinh tế.
KHƠI DẬY MẠCH NGUỒN ĐỔI MỚI SÁNG TẠO MỞ VỚI THẾ HỆ TRẺ
Năm 2021, nhóm 3 học sinh Việt Nam với sáng chế "Mũ cách ly di động" đã được Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) trao tặng danh hiệu "Đại sứ trẻ về Sở hữu trí tuệ của WIPO" .
Trong khuôn khổ TECHFEST 2021, Ivenue một nền tảng học trực tuyến thế hệ mới, là startup với 4 bạn trẻ trưởng thành từ các cuộc thi sáng tạo khởi nghiệp, một trong năm dự án khởi nghiệp xuất sắc nhất của Làng công nghệ giáo dục Việt Nam 2021 đã nhận được khoản đầu tư gần 50.000 USD từ các nhà đầu tư thiên thần
Đầu năm 2022, Qualcomm Technologies cũng đã hợp tác nghiên cứu với Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông hỗ trợ 100.000 USD cho 4 nhóm nghiên cứu với những ý tưởng đổi mới của học viện để tiến hành nghiên cứu chuyên dụng trong các lĩnh vực 5G, AI, IoT và hệ thống UAV với thời gian thực hiện các dự án 12 tháng. Đây là những minh chứng cho thấy trong thời đại 4.0, các bạn trẻ là những người làm chủ công nghệ và đóng vai trò tạo ra nhiều giải pháp sáng tạo, hiệu quả có khả năng liên kết mới để giải quyết các bài toán cho doanh nghiệp, xã hội.
Ông TRẦN VĂN TÙNG,Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ: “Năm 2022, lần đầu tiên Việt Nam tổ chức Ngày Đổi mới sáng tạo quốc gia nhằm hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới 21/4 với thông điệp “Sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo và thế hệ trẻ vì một tương lai tốt đẹp hơn” mong muốn chia sẻ, nâng cao nhận thức về vai trò của đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ trong phát triển kinh tế - xã hội và phát triển bền vững, đặc biệt tôn vinh những đổi mới sáng tạo do thế hệ trẻ dẫn dắt, tăng cường sự đồng hành, gắn kết của nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà nước và xã hội để phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo Việt Nam…khơi dậy niềm tự hào về trí tuệ Việt Nam, tinh thần đam mê lao động sáng tạo của các tầng lớp nhân dân trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.”
Bà CAITLIN WIESEN, Trưởng đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam: “Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức phát triển trên phạm vi toàn cầu, bao gồm những tác động của quá trình công nghiệp hóa nhanh chóng, biến đổi khí hậu và bảo vệ sức khỏe cộng đồng trước đại dịch COVID-19.Do đó, cần có các giải pháp đổi mới hơn bao giờ hết và tận dụng sức mạnh của trí tuệ tập thể để giải quyết những thách thức này, đẩy nhanh việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững và phục hồi, phát triển tốt hơn trong COVID-19.”
Để đổi mới sáng tạo và sở hữu trí tuệ trở thành động lực tăng trưởng mới, đưa Việt Nam trở thành Quốc gia thịnh vượng vào năm 2045, rất cần cần có một cơ chế đặc thù thúc đẩy mạnh mẽ năng lực sáng tạo quốc gia; đặt nhân tố con người - nguồn nhân lực chất lượng cao vào trung tâm của sự phát triển. Từ đó, khung chính sách KHCN&ĐMST cần chuyển dịch theo hướng thúc đẩy doanh nghiệp ứng dụng công nghệ và mô hình kinh doanh mới; thúc đẩy liên kết viện – trường – doanh nghiệp theo mô hình đổi mới sáng tạo mở; thí điểm khai thông nguồn vốn từ Quỹ Phát triển KH&CN cho hoạt động đổi mới sáng tạo, đầu tư khởi nghiệp sáng tạo; thí điểm hợp tác công-tư trong đầu tư khởi nghiệp sáng tạo; nghiên cứu chính sách thí điểm tạo động lực thương mại hoá kết quả nghiên cứu, tài sản trí tuệ tạo ra bằng ngân sách nhà nước.
Chặng đường phía trước vẫn còn nhiều việc phải làm, nhưng với quyết tâm chính trị của Đảng và Nhà nước, tâm huyết và không ngừng nghiên cứu sáng tạo của đội ngũ các nhà khoa học, nỗ lực không ngừng nghỉ của Bộ Khoa học công nghệ và các bộ ngành trong kiến tạo cơ chế chính sách đủ mạnh, thì tinh thần đổi mới sáng tạo sẽ trở thành nguồn tài nguyên vô hạn đưa đất nước phục hồi và phát triển đất nước bền vững, hùng cường và thịnh vượng.
