Luật Đất đai 2013 quy định, để được nhận bồi thường đất ở, người có đất bị thu hồi phải đạt điều kiện “không còn đất ở nào khác”. Việc đặt điều kiện đã tạo ra sự bất bình đẳng trong tiếp cận hình thức đền bù bằng đất ở giữa những người bị thu hồi đất với nhau. Mà nơi nào có sự bất bình đẳng, nơi đó có bức xúc, có điều kiện cho tham nhũng, tiêu cực phát sinh.
Chuyện nhiều hộ gia đình cùng bị thu hồi đất ở như nhau nhưng hộ được bồi thường đất tái định cư, hộ bị bồi thường bằng tiền tại Thủy Nguyên, Hải Phòng dẫn tới bức xúc dư luận là một trong những hệ quả thực tiễn do quy định về điều kiện được nhận đất bồi thường mang lại. Luật Đất đai (sửa đổi) có thể giải quyết bất cập này bằng các quy định rõ ràng và chặt chẽ hơn.
Về nguyên tắc, dù là bồi thường bằng hình thức nào đất hay tiền thì giá trị bồi thường quy về 1m2 đất thu hồi phải tương đương nhau. Thế nhưng thực tế lại đang diễn ra câu chuyện hoàn toàn khác dẫn tới ai cũng muốn nhận đền bù bằng đất không ai muốn bị đền bù bằng tiền.
Công bằng là mục tiêu quan trọng hàng đầu của luật pháp trong đó có Luật Đất đai. Như đã phản ánh, hiện có 2 vấn đề gây bất bình đẳng trong bồi thường bằng đất ở gồm: thứ nhất chênh lệch giá trị bồi thường đất – tiền quá cao, thứ hai phân biệt hình thức bồi thường bằng điều kiện. Để đảm bảo sự công bằng của luật pháp, 2 vấn đề này nên chăng được xem xét giải quyết thông qua việc sửa đổi, bổ sung trong Điều 94 Dự thảo Luật Đất đai đang xin ý kiến nhân dân.
Luật Đất đai 2013 quy định “Trường hợp không còn đất ở, nhà ở nào khác trong địa bàn xã, phường, thị trấn nơi có đất thu hồi thì được bồi thường bằng đất ở…” Như vậy Luật 2013 đã đặt ra điều kiện riêng đối với việc được đền bù bằng đất. Đồng nghĩa, công nhận đền bù bằng đất ở tốt hơn đền bù bằng tiền. Ngoài ra, việc kèm điều kiện cũng có nghĩa, người có đất không được chủ động chọn hình thức nhận đền bù, đồng thời tạo kẽ hở, dễ làm phát sinh tiêu cực trong quá trình thực thi pháp luật.
Điều 94 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) quy định người có đất bị thu hồi “được bồi thường bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng tiền, bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi…”. Như vậy, Dự thảo luật sửa đổi lần này đã bỏ điều kiện để được nhận bồi thường bằng đất, tuy nhiên lại không làm rõ chủ thể được quyền quyết định lựa chọn hình thức bồi thường, là người có đất bị thu hồi hay là cơ quan thực thi pháp luật.
Thực tế đã có nơi chính quyền huyện trả lời dân rằng “việc bồi thường bằng đất tái định cư là nhà nước hỗ trợ chứ không phải bồi thường”. Nếu với Luật 2013 bị hiểu như vậy thì với quy định như Dự thảo, việc bồi thường dễ bị hiểu theo hướng: chính quyền được chủ động áp hình thức đền bù cho người có đất bị thu hồi. Vậy nên Điều 94 Dự thảo luật nên sửa theo hướng trao quyền chủ động lựa chọn hình thức bồi thường cho người có đất bị thu hồi. Điều này sẽ đảm bảo được quyền lợi của người có đất bị thu hồi, tránh phát sinh khiếu kiện. Và đây cũng chính là một trong những mục tiêu chính của việc sửa đổi luật đất đai lần này.
Mời quý vị và các bạn theo dõi video!
